کاهش نرخ بهره در اروپا؛ فدرال رزرو سیاست پولی را بدون تغییر حفظ کرد

در ژانویه ۲۰۲۵، بانک مرکزی اروپا (ECB) تصمیم گرفت برای چهارمین بار متوالی نرخ بهره را ۲۵ واحد پایه کاهش داده و به ۲.۷۵٪ برساند. این اقدام در راستای حمایت از رشد اقتصادی و جلوگیری از رکود در منطقه یورو انجام شد. در مقابل، فدرال رزرو آمریکا نرخ بهره را بدون تغییر در سطح ۴.۵٪ حفظ کرد و اعلام کرد که هرگونه کاهش نرخ بهره در آینده بستگی به داده‌های تورمی خواهد داشت.

این تصمیمات سیاستی تأثیرات عمده‌ای بر بازارهای مالی، نرخ ارز، وام‌دهی و رشد اقتصادی در سراسر جهان خواهد داشت. در ادامه، دلایل اتخاذ این سیاست‌ها و پیامدهای آن بررسی می‌شود.

۱. دلایل کاهش نرخ بهره در اروپا

۱.۱. کاهش تورم در منطقه یورو

طی سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، منطقه یورو با تورم بالا مواجه بود، اما در اواخر ۲۰۲۴، روند کاهشی آن آغاز شد. در دسامبر ۲۰۲۴، نرخ تورم سالانه ۲.۸٪ گزارش شد که نسبت به ۱۰٪ در سال ۲۰۲۲ کاهش چشمگیری داشته است. کاهش قیمت انرژی و بهبود زنجیره تأمین جهانی از جمله دلایل این افت تورم محسوب می‌شوند.

۱.۲. رشد اقتصادی ضعیف و خطر رکود

با وجود کنترل تورم، رشد اقتصادی در منطقه یورو همچنان ضعیف باقی مانده است. در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۴، تولید ناخالص داخلی (GDP) منطقه یورو تنها ۰.۲٪ رشد داشت که بسیار پایین‌تر از پیش‌بینی‌ها بود. کاهش تقاضای داخلی، افت سرمایه‌گذاری و ضعف بخش تولید از عوامل اصلی این کندی رشد هستند.

۱.۳. حمایت از بازار وام و سرمایه‌گذاری

کاهش نرخ بهره منجر به کاهش هزینه‌های استقراض می‌شود که این موضوع می‌تواند باعث افزایش سرمایه‌گذاری و تقویت بازار مسکن شود. بسیاری از شرکت‌های اروپایی به دلیل هزینه‌های بالای تأمین مالی در دو سال گذشته با مشکلاتی مواجه بودند و کاهش نرخ بهره می‌تواند شرایط را برای رشد آن‌ها بهبود ببخشد.

۲. دلایل حفظ نرخ بهره در آمریکا

۲.۱. کنترل تورم، اما نه در حد کافی

در حالی که تورم در آمریکا کاهش یافته، همچنان بالاتر از سطح هدف ۲٪ قرار دارد. در دسامبر ۲۰۲۴، نرخ تورم سالانه آمریکا ۳.۱٪ گزارش شد. فدرال رزرو تأکید کرده است که هنوز برای کاهش نرخ بهره زود است و هرگونه تصمیم‌گیری در این خصوص به داده‌های اقتصادی آتی وابسته خواهد بود.

۲.۲. حفظ ارزش دلار و کنترل تقاضای داخلی

با توجه به قدرت اقتصادی آمریکا و نقش کلیدی آن در بازارهای مالی جهانی، کاهش زودهنگام نرخ بهره می‌توانست منجر به افزایش فشارهای تورمی و تضعیف دلار شود. بنابراین، فدرال رزرو ترجیح داد تا سیاست پولی سخت‌گیرانه خود را حفظ کند.

۲.۳. انتظار برای تأثیرات سیاست‌های پیشین

در سال ۲۰۲۳، فدرال رزرو چندین مرتبه نرخ بهره را افزایش داد و اکنون منتظر است تا تأثیر کامل این افزایش‌ها بر اقتصاد مشخص شود. کاهش ناگهانی نرخ بهره ممکن است موجب بی‌ثباتی در بازارها شود.

۳. تأثیرات این سیاست‌ها بر بازارهای مالی و اقتصاد جهانی

۳.۱. تأثیر بر بازارهای سهام

• پس از اعلام کاهش نرخ بهره در اروپا، شاخص‌های بورس اروپا مانند DAX آلمان، CAC40 فرانسه و FTSE100 انگلیس افزایش یافتند، زیرا سرمایه‌گذاران کاهش هزینه‌های استقراض را نشانه‌ای مثبت برای رشد اقتصادی می‌دانند.
• در مقابل، بازارهای سهام آمریکا واکنش محتاطانه‌ای نشان دادند. شاخص S&P 500 تغییر زیادی نکرد، زیرا سرمایه‌گذاران منتظر سیگنال‌های واضح‌تری از سیاست‌های آینده فدرال رزرو هستند.

۳.۲. تأثیر بر بازارهای ارز و نرخ برابری دلار/یورو

• کاهش نرخ بهره در اروپا موجب تضعیف یورو در برابر دلار شد. در روز اعلام این تصمیم، یورو ۰.۸٪ کاهش یافت و به ۱.۰۵ دلار رسید.
• در مقابل، دلار آمریکا قدرت خود را حفظ کرد که می‌تواند بر صادرات این کشور تأثیر منفی بگذارد.

۳.۳. تأثیر بر بازارهای وام و مسکن

• در اروپا، کاهش نرخ بهره باعث خواهد شد که وام‌های مسکن و تجاری ارزان‌تر شوند که می‌تواند موجب رشد بازار مسکن شود.
• در آمریکا، نرخ‌های بالای وام ممکن است رکود در بازار مسکن را ادامه‌دار کند، زیرا هزینه استقراض بالا مانع خرید مسکن برای بسیاری از خانوارها شده است.

۳.۴. تأثیر بر قیمت کالاها و انرژی

• قیمت نفت: افزایش ارزش دلار آمریکا معمولاً فشار نزولی بر قیمت نفت وارد می‌کند، اما در مقابل، افزایش نقدینگی در اروپا ممکن است باعث رشد تقاضای انرژی شود.
• قیمت طلا: به عنوان یک دارایی امن، قیمت طلا ممکن است افزایش یابد، زیرا سرمایه‌گذاران به دنبال محافظت از سرمایه خود در برابر نوسانات نرخ بهره هستند.

۴. پیش‌بینی‌های آینده؛ چه اتفاقی خواهد افتاد؟

✅ آینده سیاست‌های پولی در اروپا:

• اگر رشد اقتصادی همچنان پایین بماند، بانک مرکزی اروپا ممکن است به کاهش‌های بیشتر نرخ بهره در سال ۲۰۲۵ ادامه دهد.
• برخی تحلیلگران انتظار دارند که نرخ بهره اروپا تا پایان سال ۲۰۲۵ به ۲.۲۵٪ کاهش یابد.

✅ آینده سیاست‌های پولی در آمریکا:

• فدرال رزرو احتمالاً در نیمه دوم ۲۰۲۵ نرخ بهره را کاهش دهد، مشروط بر اینکه تورم همچنان کاهش یابد.
• بسیاری از سرمایه‌گذاران پیش‌بینی می‌کنند که اولین کاهش نرخ بهره آمریکا در سپتامبر ۲۰۲۵ انجام شود.

✅ ریسک‌های احتمالی:

• اگر بانک مرکزی اروپا بیش از حد نرخ بهره را کاهش دهد، ممکن است تورم دوباره افزایش یابد.
• اگر فدرال رزرو بیش از حد سخت‌گیرانه عمل کند، ممکن است اقتصاد آمریکا دچار رکود شود.

۵. جمع‌بندی

🔹 بانک مرکزی اروپا با کاهش نرخ بهره به دنبال تحریک رشد اقتصادی و افزایش نقدینگی است، اما خطر افزایش مجدد تورم را نیز به همراه دارد.
🔹 فدرال رزرو آمریکا با حفظ نرخ بهره، به دنبال کنترل تورم است، اما این سیاست می‌تواند رشد اقتصادی را کندتر کند.
🔹 این سیاست‌های متضاد تأثیرات مهمی بر نرخ ارز، بازارهای سهام، قیمت کالاها و سرمایه‌گذاری‌های جهانی خواهد داشت.
🔹 آینده سیاست‌های پولی به داده‌های اقتصادی آتی، نرخ تورم و رشد اقتصادی بستگی خواهد داشت.

با توجه به این شرایط، سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران اقتصادی باید با دقت تغییرات بازار را زیر نظر داشته باشند تا از فرصت‌ها و ریسک‌های احتمالی بهترین استفاده می‌شود.