کمیته بازار باز فدرال (FOMC)

کمیته بازار باز فدرال (Federal Open Market Committee یا FOMC) یکی از بخش‌های کلیدی بانک مرکزی آمریکا (Federal Reserve) است که مسئولیت تعیین سیاست‌های پولی این کشور را به عهده دارد. این سیاست‌ها، از جمله تصمیم‌گیری در خصوص نرخ بهره و عملیات بازار باز، تاثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد آمریکا و حتی اقتصاد جهانی دارند.

1. ساختار و ترکیب اعضای FOMC

FOMC از 12 عضو اصلی تشکیل شده است:

• هفت عضو هیئت مدیره فدرال رزرو، که توسط رئیس‌جمهور ایالات متحده منصوب می‌شوند و تایید سنا را دریافت می‌کنند.
• رئیس بانک فدرال رزرو نیویورک، که نقشی دائمی در این کمیته دارد، زیرا نیویورک به عنوان مرکز مالی آمریکا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
• چهار رئیس دیگر بانک‌های منطقه‌ای فدرال رزرو که هر سال به صورت چرخشی از میان 11 بانک فدرال رزرو در مناطق مختلف انتخاب می‌شوند.

علاوه بر این، رؤسای بانک‌های منطقه‌ای دیگر (غیرعضو در سال جاری) نیز در جلسات شرکت می‌کنند و دیدگاه‌ها و تحلیل‌های خود را ارائه می‌دهند، اما حق رای ندارند.

2. وظایف و اهداف اصلی FOMC

اهداف اصلی FOMC توسط قانون تعیین شده‌اند و شامل موارد زیر هستند:

• ثبات قیمت‌ها: هدف اصلی این است که تورم را در محدوده مشخصی نگه دارد. افزایش شدید قیمت‌ها (تورم) و کاهش قیمت‌ها (تورم منفی یا رکود تورمی) می‌تواند مشکلاتی در اقتصاد ایجاد کند. معمولاً هدف تورمی فدرال رزرو حدود 2 درصد در سال است.
• حداکثر اشتغال: ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر و کاهش بیکاری یکی از اهداف کلیدی است. این کمیته تلاش می‌کند با سیاست‌گذاری‌های مناسب، اشتغال را در سطح مطلوبی نگه دارد.
• ثبات نرخ‌های بهره بلندمدت: FOMC همچنین تلاش می‌کند تا نوسانات زیاد در نرخ‌های بهره بلندمدت را کاهش دهد، چرا که این نرخ‌ها تاثیر مستقیم بر سرمایه‌گذاری‌ها و تصمیمات اقتصادی بلندمدت دارند.

3. سیاست‌های FOMC

این کمیته از ابزارهای مختلفی برای اجرای سیاست‌های خود استفاده می‌کند:

• تعیین نرخ بهره بانکی (Federal Funds Rate): این نرخ تعیین می‌کند که بانک‌ها با چه هزینه‌ای می‌توانند از همدیگر قرض بگیرند. کاهش نرخ بهره باعث افزایش مصرف و سرمایه‌گذاری می‌شود و در نتیجه رشد اقتصادی را تحریک می‌کند. از طرف دیگر، افزایش نرخ بهره به کاهش مصرف و کنترل تورم کمک می‌کند.

• عملیات بازار باز: این عملیات شامل خرید و فروش اوراق قرضه دولتی است. وقتی فدرال رزرو اوراق قرضه می‌خرد، پول به بازار تزریق می‌شود و این کار باعث کاهش نرخ بهره و افزایش نقدینگی می‌شود. بالعکس، با فروش اوراق قرضه، نقدینگی کاهش می‌یابد و نرخ بهره افزایش پیدا می‌کند.

• مستقیم کردن سیاست‌های پولی (Forward Guidance): فدرال رزرو گاهی به صورت عمومی اعلام می‌کند که در آینده چه سیاست‌هایی را اتخاذ خواهد کرد، تا بازارها و فعالان اقتصادی بتوانند با اطلاع از این برنامه‌ها، تصمیم‌گیری‌های مناسبی انجام دهند.

• برنامه‌های تسهیل کمّی (Quantitative Easing): در مواقع بحرانی مانند بحران‌های مالی، فدرال رزرو با خرید گسترده اوراق قرضه و سایر دارایی‌ها، نقدینگی را به سیستم مالی تزریق می‌کند. این ابزار معمولاً برای مواقعی است که نرخ بهره نزدیک به صفر است و ابزارهای معمول دیگر اثربخشی کمتری دارند.

4. جلسات FOMC

FOMC معمولاً هشت جلسه در سال برگزار می‌کند. در این جلسات:

1. تحلیل‌گران اقتصادی به بررسی وضعیت اقتصادی داخلی و جهانی می‌پردازند و پیش‌بینی‌های جدیدی ارائه می‌دهند.
2. اعضا به بررسی داده‌های کلان اقتصادی شامل نرخ رشد تولید ناخالص داخلی (GDP)، نرخ بیکاری، تورم، هزینه‌های مصرفی و شرایط مالی می‌پردازند.
3. تصمیم‌گیری در مورد سیاست‌های پولی، به ویژه نرخ بهره، انجام می‌شود.

پس از هر جلسه، بیانیه‌ای منتشر می‌شود که شامل خلاصه‌ای از دیدگاه‌های اقتصادی، تصمیمات گرفته شده، و دلایل اتخاذ آن تصمیمات است. این بیانیه‌ها بسیار مورد توجه رسانه‌ها، سرمایه‌گذاران، و تحلیل‌گران مالی قرار می‌گیرند، چرا که اطلاعات ارائه شده در آن‌ها تاثیر زیادی بر بازارها دارند.

همچنین، پس از برخی جلسات، رئیس فدرال رزرو در کنفرانس مطبوعاتی شرکت می‌کند و اطلاعات بیشتری درباره تصمیمات و چشم‌اندازهای اقتصادی ارائه می‌دهد.

5. تاثیر تصمیمات FOMC بر اقتصاد و بازارها

تصمیمات FOMC تاثیر مستقیمی بر اقتصاد آمریکا و به طور غیرمستقیم بر اقتصاد جهانی دارند. برخی از این تاثیرات عبارتند از:

• بازار سهام: وقتی FOMC نرخ بهره را کاهش می‌دهد، این اقدام معمولاً منجر به رشد بازار سهام می‌شود، زیرا هزینه تامین مالی کاهش می‌یابد و شرکت‌ها می‌توانند راحت‌تر سرمایه‌گذاری کنند. بالعکس، افزایش نرخ بهره ممکن است به کاهش رشد سهام منجر شود.

• بازار ارز: نرخ بهره تاثیر زیادی بر ارزش دلار و دیگر ارزها دارد. افزایش نرخ بهره می‌تواند دلار را تقویت کند و بالعکس، کاهش نرخ بهره معمولاً باعث کاهش ارزش دلار می‌شود.

• بازار اوراق قرضه: وقتی FOMC نرخ بهره را تغییر می‌دهد، قیمت اوراق قرضه و بازده آن‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند. افزایش نرخ بهره به کاهش قیمت اوراق قرضه منجر می‌شود و بالعکس، کاهش نرخ بهره قیمت اوراق را بالا می‌برد.

• تورم و رشد اقتصادی: سیاست‌های پولی FOMC به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تورم را در حد کنترل‌شده نگه دارند و در عین حال، رشد اقتصادی را تسهیل کنند.

6. اهمیت FOMC در شرایط اقتصادی بحرانی

در دوره‌های بحران مالی، مانند بحران مالی سال 2008 یا همه‌گیری کرونا در سال 2020، FOMC از ابزارهای غیرمعمول و گسترده‌تری مانند برنامه‌های تسهیل کمّی (QE) استفاده کرد. این برنامه‌ها به فدرال رزرو اجازه داد تا مقادیر زیادی اوراق قرضه و دارایی‌های دیگر را خریداری کند و به این ترتیب به تزریق نقدینگی و افزایش اطمینان در بازار کمک کرد.

7. آینده سیاست‌های FOMC

چشم‌انداز سیاست‌های FOMC به شرایط اقتصادی وابسته است. در صورتی که تورم بیش از حد بالا برود، احتمال دارد فدرال رزرو سیاست‌های انقباضی بیشتری را اتخاذ کند. اگر اقتصاد با رکود یا بیکاری مواجه شود، ممکن است کاهش نرخ بهره و سیاست‌های انبساطی بیشتری در دستور کار قرار گیرد.

هرچند سیاست‌گذاری‌های FOMC معمولاً در راستای اهداف اصلی خود هستند، اما ممکن است گاهی این اهداف با یکدیگر تضاد پیدا کنند. برای مثال، سیاستی که تورم را کاهش می‌دهد، ممکن است به افزایش بیکاری منجر شود. از این رو، تصمیم‌گیری‌های FOMC نیازمند تعادل میان اهداف مختلف است.

نتیجه‌گیری

کمیته بازار باز فدرال نقش اساسی در سیاست‌های پولی ایالات متحده و ثبات اقتصادی این کشور دارد. با استفاده از ابزارهایی نظیر تعیین نرخ بهره و عملیات بازار باز، این کمیته به کنترل تورم، رشد اقتصادی و ثبات بازار کار کمک می‌کند. تصمیمات و بیانیه‌های FOMC همواره توسط سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران اقتصادی به دقت دنبال می‌شود، چرا که تاثیر زیادی بر بازارهای مالی و اقتصاد دارند.