MVC مخفف عبارت Model-View-Controller است و یک الگوی معماری نرم‌افزاری است که برای ساخت برنامه‌های کاربردی، به ویژه برنامه‌های وب، استفاده می‌شود. این الگو برنامه را به سه بخش مجزا تقسیم می‌کند:

1. مدل (Model)

• نقش: نمایش داده‌ها و منطق مربوط به داده‌ها.
• مسئولیت‌ها:
  • تعریف ساختار داده‌ها (مثلاً کلاس‌های C# در .NET)
  • برقراری ارتباط با پایگاه داده و بازیابی/ذخیره داده‌ها
  • پیاده‌سازی قوانین کسب‌وکار (business logic)
• مثال: یک کلاس Product که اطلاعات مربوط به یک محصول مانند نام، قیمت و موجودی را نگهداری می‌کند.

2. نما (View)

• نقش: نمایش داده‌ها به کاربر.
• مسئولیت‌ها:
  • نمایش داده‌های ارائه شده توسط مدل به صورت بصری (مثلاً صفحات HTML)
  • دریافت ورودی از کاربر
• مثال: یک صفحه HTML که اطلاعات یک محصول را نمایش می‌دهد.

3. کنترل‌گر (Controller)

• نقش: مدیریت جریان برنامه و تعامل بین مدل و نما.
• مسئولیت‌ها:
  • دریافت درخواست‌های کاربر
  • فراخوانی مدل برای بازیابی داده‌ها
  • انتخاب نمای مناسب برای نمایش داده‌ها
  • هدایت کاربر به صفحه مناسب
• مثال: یک متد در کنترلر که درخواست نمایش اطلاعات یک محصول خاص را دریافت می‌کند، مدل را فراخوانی کرده تا اطلاعات محصول را بازیابی کند و سپس نمای نمایش محصول را به کاربر نشان دهد.

چرا MVC؟

• جداسازی نگرانی‌ها: هر بخش وظیفه مشخصی دارد و این باعث می‌شود کد تمیزتر، قابل نگهداری‌تر و قابل تست‌تر باشد.
• توسعه‌پذیری: با افزایش پیچیدگی برنامه، هر بخش به صورت مستقل قابل توسعه است.
• تیم‌های توسعه بزرگ‌تر: اعضای تیم می‌توانند به طور موازی روی بخش‌های مختلف کار کنند.
• تست‌پذیری بهتر: هر بخش را می‌توان به صورت جداگانه تست کرد.
• بازدهی بالا: با جدا کردن منطق تجاری از نمایش، می‌توان از کدهای کارآمدتری استفاده کرد.

مزایای استفاده از MVC

• ساختار منظم: کدها به صورت منظم و سازمان‌یافته قرار می‌گیرند.
• توسعه‌پذیری بالا: به راحتی می‌توان قابلیت‌های جدید به برنامه اضافه کرد.
• تست‌پذیری بالا: هر لایه به صورت جداگانه قابل تست است.
• کار گروهی بهتر: اعضای تیم می‌توانند به صورت موازی روی بخش‌های مختلف کار کنند.
• پشتیبانی از فناوری‌های مختلف: MVC با بسیاری از فناوری‌های وب سازگار است.

مثال عملی: یک فروشگاه اینترنتی

• مدل: کلاس‌هایی برای محصولات، کاربران، سفارشات و ...
• نما: صفحات محصول، سبد خرید، صفحه کاربری و ...
• کنترل‌گر: مدیریت درخواست‌های کاربران مانند افزودن محصول به سبد خرید، ثبت سفارش و ...

فریمورک‌های MVC

• ASP.NET MVC: یک فریمورک محبوب برای توسعه وب با استفاده از C# و .NET
• Laravel: یک فریمورک PHP محبوب برای توسعه وب
• Ruby on Rails: یک فریمورک Ruby محبوب برای توسعه وب
• Django: یک فریمورک Python محبوب برای توسعه وب

  تعامل بین اجزای MVC

• کنترل‌گر به مدل: کنترل‌گر از مدل درخواست داده می‌کند و نتایج را دریافت می‌کند.
• مدل به کنترل‌گر: مدل داده‌های درخواست شده را به کنترل‌گر برمی‌گرداند.
• کنترل‌گر به نما: کنترل‌گر داده‌ها را به نما ارسال می‌کند تا نمایش داده شوند.
• نما به کاربر: نما داده‌ها را به صورت بصری به کاربر نمایش می‌دهد و ورودی کاربر را دریافت می‌کند.

• مزایای بیشتر استفاده از MVC

• تست‌پذیری بالا: هر لایه به صورت جداگانه قابل تست است. به عنوان مثال، می‌توان مدل را بدون نیاز به رابط کاربری تست کرد و از صحت محاسبات و منطق کسب‌وکار اطمینان حاصل کرد.
• مقیاس‌پذیری: با افزایش پیچیدگی برنامه، می‌توان هر لایه را به صورت مستقل توسعه داد.
• قابلیت نگهداری بالا: با جدا شدن نگرانی‌ها، کدها بهتر سازماندهی شده و در نتیجه نگهداری از آن‌ها آسان‌تر است.
• بازدهی بالا: با جدا کردن منطق تجاری از نمایش، می‌توان از کدهای کارآمدتری استفاده کرد.

• مفاهیم مرتبط

• Routing: مسیریابی درخواست‌های کاربر به کنترل‌گرهای مناسب.
• Action: متدهایی در کنترل‌گر که در پاسخ به درخواست‌های HTTP فراخوانی می‌شوند.
• View Engine: موتور رندر کردن نماها (مثلاً Razor در ASP.NET MVC).
• Filters: فیلترهایی که قبل یا بعد از اجرای یک اکشن اجرا می‌شوند (مثلاً فیلتر احراز هویت).
• Dependency Injection: روشی برای تزریق وابستگی‌ها به اشیاء (مثلاً تزریق یک نمونه از مدل به کنترل‌گر).

• مثال عملی با ASP.NET MVC

  فرض کنید می‌خواهیم یک وب‌سایت ساده برای مدیریت کتابخانه بسازیم.

• مدل: کلاس Book با ویژگی‌هایی مانند Id, Title, Author, PublishYear و ...
• نما: صفحه اصلی که لیستی از کتاب‌ها را نمایش می‌دهد، صفحه جزئیات کتاب و صفحه افزودن کتاب جدید.
• کنترلر:
  • HomeController: مدیریت صفحه اصلی و لیست کتاب‌ها
  • BooksController: مدیریت عملیات مربوط به کتاب‌ها (افزودن، ویرایش، حذف)

• چرا MVC در توسعه وب محبوب است؟

• ساختار منظم: کدها به صورت سازمان‌یافته قرار می‌گیرند و درک آن‌ها آسان‌تر است.
• توسعه‌پذیری: به راحتی می‌توان قابلیت‌های جدید به برنامه اضافه کرد.
• تست‌پذیری بالا: هر لایه به صورت جداگانه قابل تست است.
• کار گروهی بهتر: اعضای تیم می‌توانند به صورت موازی روی بخش‌های مختلف کار کنند.
• پشتیبانی از فناوری‌های مختلف: MVC با بسیاری از فناوری‌های وب سازگار است.

• چه زمانی از MVC استفاده کنیم؟

• زمانی که پروژه شما پیچیده است و نیاز به ساختار منظم و قابل نگهداری دارد.
• زمانی که می‌خواهید برنامه‌ای با چندین نما و کنترل‌گر بسازید.
• زمانی که می‌خواهید برنامه‌ای با قابلیت تست‌پذیری بالا بسازید.
• زمانی که می‌خواهید در یک تیم بزرگ کار کنید.

• جمع‌بندی

  MVC یک الگوی معماری قدرتمند است که به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا برنامه‌های وب با کیفیت بالا و قابل نگهداری بسازند. با درک اصول اولیه MVC، می‌توانید برنامه‌های وب پیچیده‌تری را طراحی و پیاده‌سازی کنید.